Abstract:
جایگاه و عزت اعطایی خداوند به انسان او را بدان مرتبه از اهمیت رسانده است که در تبیین ماهیت و جایگاه وجودی او در عالم امکان، آرا و اقوال متعددی مطرح شده قائل « انسان خدایی » است به گونه ای که برخی راه افراط پیش گرفته و به نوعی شده اند.
ازجملۀ این نگاه ها اومانیسم میباشد که نوشتار حاضر در این صدد است تا علاوه بر تبیین، نقد و بررسی نگاه اومانیستی به انسان، این موضوع را از نظرگاه تفسیری امام خمینی رحمه الله مورد بررسی قرار داده وکرامت حقیقی انسان را در رسیدن به سعادت ابدی از طریق بندگی خدا می داند.
Machine summary:
عزت و بزرگواری اعطایی از سوی خداوند به انسان و نیز کیفیت افاضۀ وجودی از ناحیۀ حضرت باری تعالی، او را بدان مرتبه از اهمیت رسانده است که در تبیین ماهیت و نیز جایگاه وجودی او در عالم امکان، آرا و اقوال متعددی به بارنشسته است، به گونهای که برخی او را محور هستی تلقی کرده و همه چیز را برای انسان و در خدمت او قرار داده، همۀ معارف را به او منتهی دانستند و هر چه را که از توان ادراک او خارج باشد، باطل و غیرقابل اعتنا تلقی کردند.
ناگفته نماند که تکوّن مکاتب و ظهور تفکرات انسانگرایانه؛ ازجمله اومانیسم (Humanism)، ناشی از همین نگاه مطلقگرایانه در باب انسان و اقتضائات انسانی بوده است که با شعار دفاع از کرامت و بزرگواری انسان، خود را بهعنوان تنها تفکر مدافع حق انسانی در جهان قلمداد کرده است.
امامخمینی& و مبدأ ارزشهای اخلاقی در تفکر اومانیستی، مبدأ اخلاق و ارزشهای اخلاقی، انسان است؛ بدین معنا که آنچه رفتارهای اخلاقی را میسازد، امیال و خواستههای انسان است و چنان چه رفتاری در تلائم با میلها و خواستههای انسان و نفس انسانی باشد، رفتاری خوب قلمداد شده و اگر بر خلاف آنها باشد بهعنوان رفتار اخلاقی بد تلقی میگردد و نهایتاً هیچگونه مبدأ غیرانسانی را در این امر دخیل نمیداند.
» (روزنامۀ کیهان، مصاحبه و مقالۀ «اسلام و اومانیسم»، 24/2/1384) حال سخن این است که آیا انسان با داشتن نقاط ضعف و نقصان فراوان، میتواند مبانی اخلاق و ارزشهای اخلاقی را بر اساس امیال و خواستههای خود و بدون استمداد از آموزههای وحیانی بسازد (آن چنان که اومانیستها معتقدند؟) و در این صورت، چیزی به نام ارزش اخلاقی ـ که برای همه افراد بشر قابل اعتماد و استناد باشد ـ وجود خواهد داشت؟!