Abstract:
مدهوش گلپایگانی یکی از شاعران گمنام قرن دوازدهم است که دارا ی آثار متعددی در نظم و نثر است. از جمله آثار ارزشمند او دیوان اشعاریست که شامل: غزلیات ،قصاید، قطعات و رباعیات اوست. در این مقاله به بررسی سبکی و محتوایی غزلیات او از جنبه های فکری، زبانی و ادبی پرداخته شده است. هدف از این بررسی دستیابی به میزان توانایی شاعر به عنوان یکی از غزلسرایان دورۀ بازگشت ادبی بوده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد شاعر، غزلسرایی توانمند بوده است و به خوبی مختصات شعری غزلسرایان پیشین را شناخته و توانسته است ویژگیهای ادبی، زبانی و فکری آنان را در غزل خود منعکس نماید.
Madhush Golpayegani is one of the anonymous poets of 12th century who has got numerous works of poetry and prose. Among his valuable works is the Divan of the poetry, which includes: sonnets, idols, pieces as well as rubaiyat. This study investigates the style and content of his sonnets from the intellectual, linguistic and literary aspects. The purpose of this enquiry was to review the poet's ability as a sonneteer of the literary restoration era. The results of this study showed that he was a capable poet and sonneteer who exactly knew previous sonneteers and reflect their literary, linguistic, and intellectual aspects on his sonnets.
Machine summary:
در واقع همان طبیعت موضوع است که ما را به انتخاب وزنی مناسب هدایت میکند» ( بدیع از دیدگاه زیبایی شناسی،وحیدیان ،کامیار: ص ٦١ ) بررسی غزلیات مدهوش نشان میدهد که شاعر به این تناسب توجه داشته و پیوند و تناسب وزن و محتوا را به خوبی رعایت کرده است .
« تکرار کلمات در پایان مصراعها جنبۀ موسیقایی دارد و نه تنها مکمل موسیقی قافیه است بلکه با عنایت به اسم ، فعل یا حرف بودن آن در تکمیل مفاهیم موجود در بیت مؤثر است » ( فرهنگ موسیقی شعر، ذوالفقاری: ص ١٣١) از مجموع غزلیات مدهوش (%٨١ ) غزل مردف هستند.
همان طور که پیشتر ذکر شد بیشتر غزلهای مدهوش در اوزان جویباری سروده شده اند لذا از موسیقی درونی کمتر استفاده کرده و بسامد این کاربرد در غزلیاتش اندک است .
شعر مدهوش نیز از این آراستگی بهره مند است و کاربرد جناس موجب غنای موسیقایی غزلیات او شده است .
تنها مرا نه بادۀ گلرنگ خوش بود با یار و با نوای نی و چنگ خوش بود (2/162) بررسی بسامد کلمات در غزلیات مدهوش نشان میدهد برخی از آنها کاربرد بیشتری دارند این کلمات و اصطلاحات را به چند دسته یعنی « عرفانی و رندی» « مذهبی و اعتقادی» «نجوم و موسیقی » تقسیم کرده ایم .
سطح ادبی : بررسی این جنبه از غزلیات مدهوش نشان میدهد که از شاعر از وسعت تخیل خوبی برخوردار بوده است وبا استفاده از تکنیکها و فنون ادبی و بیانی، مضمونهای شعری را با ترکیب صور خیال بیان میکند و در بسیاری از موارد از کلمات و ترکیبها، معنای ظاهری آنها را اراده نمیکند.