Abstract:
در این مقاله سعی شده است نحوه شکلگیری و سیر تحول افسانههای مرتبط با بزرگان ادب فارسی منتخب دوره های سامانیان، غزنویان و دوره مغولان، از خلال تذکرهها، طبقهبندی، تحلیل و مقایسه گردد. همچنین، با توجه به نقش عظیم این افسانهها در شکلگیری ذهنیت اجتماعی و فرهنگی ایرانیان، مبانی اصلی آنها معرفی و شناسایی شود. به همین منظور، برخی از تذکرههای مهم که جایگاه اصلی ظهور این نوع افسانهها هستند، انتخاب و سپس افسانههای مرتبط با تعدادی از بزرگان شعر و ادب فارسی در آنها بررسی شده است. بررسی و مقایسه افسانهها، نشان میدهد که هرچه شاعر و نویسندهای نزد مردم از احترام و محبوبیت بیشتری برخوردار باشد، دارای افسانههای بیشتری است. همچنین این افسانهها نشاندهنده شرایط اجتماعی، تاریخی و فرهنگی جامعه آن دوران است.
Machine summary:
در این مقاله تلاش میشود نحوه شکل گیری و سیر تحول افسانه های مرتبط با بزرگان ادب فارسی منتخب دوره های سامانیان ، غزنویان (رودکی ، فرخی ، عنصری و فردوسی ) و دوره مغولان (عطار، سعدی و حافظ ) از خلال تذکره ها، طبقه بندی ، تعریف و مقایسه گردد و بـا توجه به نقش عظیم این افسانه ها در شکل گیری ذهنیت اجتماعی و فرهنگی ایرانیان ، مبانی اصلی آنها معرفی شود.
در منابع زیر آمده است که فردوسی به جای «دینار»، «درهم » دریافت کرده است : تصحیح تذکره شعرای مرآه الخیال ، ص ٢٢ / ریحانه الادب ، ج ٤، ص ٣٢١ / مجالس النفایس ، ص ٣٤٤ / مجمع الفصحا، ج ٢، ص ٩٤٩ / نتایج الافکار ، ص ٥٢٣ / مجمل فصیحی ، ج ٢، ص ٥٩٠.
همچنین به منابع زیر رجوع شود: مجمع الفصحا، ج ٢، ص ١٠٥٥ / تذکره الشعرا ، ص ٥٥ / فرخی سیستانی ، ص ٤ / مجمل فصیحی ، ج ٢، ص ٥٩٧ به داغگاه است و من میروم پیش او و تو را با خود ببرم و به داغگـاه کـه داغگـاه عظـیم 1 خوش جایی است .
درمنابع زیر آمده است که درویش به جای خرقه ، کاسه چوبین خود را زیر سرگذاشت و جان تسلیم کرد: نفحات الانس من حضرات القدس ، ص ٥٩٩ / مجالس العشاق ، ص ١٤٠ / ریحانه الادب ، ج ٤، ص ١٤٦/ تاریخ ادبیات ایران ، ج ١، ص ٣٢١ / آتشکده آذر، ص ٧٠٠ / هفت اقلیم ، ج ٢، ص ٢٧٧ / تصحیح تذکره شعرای مرآه الخیال ، ص ٣٤ / جستجو در احوال و آثار فریدالدین عطار نیشابوری ،ص ٥٣.