Abstract:
بیشک بوستان سعدی (سعدینامه) از درخشانترین آثار تعلیمی ایران زمین و از مظاهر اعلای فصاحت و بلاغت در زبان فارسی است. آنچه این منظومه را به اثری فاخر و گرانسنگ بدل ساخته ـ غیر از استفاده استادانه از آرایههای لفظی و معنوی مختلف و تصویرسازی ماهرانه از راه صورخیال و همچنین جهانبینی برترـ شیوه خاص رفتار سعدی با ماده خام زبان و عناصر زبانی است. اطناب یکی از مهمترین این عناصر زبانی و در عین حال یکی از هنرمندانهترین شگردهای سخنپردازی سعدی در بوستان بشمار میرود که وی در مقام خطیبی نافذ، واعظی خیرخواه و معلمی دلسوز از گونههای متنوع آن، به کرات و با استادی هرچه تمامتر، در جهت تعلیم و هدایت مخاطب بسوی سعادت بهره جسته است. این مقاله میکوشد تا ضمن معرفی و بررسی مبحث بلاغی اطناب و انواع آن به تبیین شیوهها و شگردهای بسط کلام در بوستان سعدی بپردازد.
Doubtlessly Saadi's Boustan (Saadi's letter) it is such eth most brilliant acts in Persian language. What makes this complex to a very heavy act it is applying of lyrics at words and picturing of imaginations and also paying attention to Saadi's ideology they are such lyrics of words. Thought the length it is one of main elements of language that it was applied artistically in Boustan and it was applied such as a good teacher that it applies from lyrics for transferring lessons to audiences. This paper tries by introducing and analyzing the case of length and its methods for explanation of Saadi's Boustan
Machine summary:
اطناب یکی از مهمترین این عناصر زبانی و در عین حال یکی از هنرمندانه ترین شگردهای سخن پردازی سعدی در بوستان بشمار میرود که وی در مقام خطیبی نافذ، واعظی خیرخواه و معلمی دلسوز از گونه های متنوع آن ، به کرات و با استادی هرچه تمامتر، در جهت تعلیم و هدایت مخاطب بسوی سعادت بهره جسته است .
نمونه های دیگری از این دست در بوستان : مشــــو تــا تــوانــی ز رحــمــت بــری کــه رحمــت برنــدت چو رحمــت بری (بوستان ، بیت ١١٥٥) چکــان خونش از اســـ تخوان می دویــد هـمـی گـفــت واز هـول جــان مـیدویــد (بوستان ، بیت ٢٧٩٩) ز خــاک آفــریــدت خــداونــد پــاک پس ای بنــده افتــادگی کن چو خــاک (بوستان ، بیت ١٩٨٠) 6 نــه هــر آدمــیزاده از دد بــه اســــت کــه دد ز آدمــیزاده بــد بــه اســــت (بوستان ، بیت ٧١٨) به اســـت از دد انســـان صـــاحب خرد نــه انســــان کــه در مردم افتــد چو دد (بوستان ، بیت ٧١٩) قــدم بــایــد انــدر طــریــقــت نــه دم کــه اصـــــلــی نــدارد دم بــیقــدم (بوستان ، بیت ٥٤٦) بد نیست بدانیم که در رابطه با تکرار دو رویکرد قابل بررسی است : یکی رویکردی که در آن ، تکرار غالبا در ذیل مباحث «اطناب » و «فصاحت کلام » بررسی شده است و نظر هاشمی در جواهرالبلاغه ، تقوی در هنجار گفتار، همایی در فنون بلاغت و صناعات ادبی، رضانژاد در اصول علم بلاغت در زبان فارسی، کزازی در زیباشناسی سخن پارسی از این دست است و دوم ، رویکردی که تکرار را مختص علم بدیع میداند و دیدگاه شمیسا در نگاهی تازه به بدیع و صفوی در از زبان شناسی به ادبیات و وحیدیان کامیار در بدیع از دیدگاه زیباشناسی از این جمله اند.
٦. بهره جستن از حکایتهای تمثیلی: یکی دیگر از شیوه های بسط و اطناب کلام در بوستان بیان حکایت تمثیلی است ؛ بدینگونه که گوینده نخست داستانی را روایت میکند و بعد از آن نتیجه ای حکمی، عرفانی، اخلاقی، تعلیمی و...
تمثیل ادبی از رایجترین شیوه های بسط کلام و گسترش متن در بوستان است و سعدی به کرات از این روش در جهت واضح نمودن ، تأکید، قانع نمودن مخاطب ، جلب توجه ، ابلاغ پند و اندرز و...