Abstract:
در قلمرو عرفان، چه نظری و چه عملی، اغلب از مسائلی سخن به میان میآید که اهل تصوف با آن سروکار دارند یا مهمترین دلمشغولی آنها به شمار میآید؛ به سخن دیگر، آنها برای ورود به حوزه عرفان و طی مراحل سلوک و دست یافتن به کمال، نیازمند آموختن اصولی هستند که در تصوف مطرح است از این روی چندان غریب به نظر نمیرسد اگر حجم بسیاری از کتب به جا مانده از صوفیه، به آموزههای تصوف اختصاص یافته باشد. کارکرد این گونه از متون اقتضا میکند که مولف با به کارگیری زبان ارجاعی و قاموسی، معنا و مفهوم مورد نظر خود را به مخاطب منتقل کند، اما در این گونه از آثار، گاهی نویسنده به دلایلی از جمله توضیح و تبیین و تفهیم یک معنا یا انتقال ملموستر و عینیتر یک مفهوم و امر انتزاعی و غیرمحسوس و اقناع مخاطب، امکانات ادبی زبان را نیز به یاری میگیرد؛ از جمله این آثار میتوان به رساله «انسان کامل» عزیزالدیننسفی اشاره کرد. ما در مقاله حاضر، ضمن اشارهای مجمل به محتوا و درونمایه این رساله و سبک نوشتار نسفی، کوشیدهایم تصاویر محوری «درخت» و «نور و ظلمت» را به همراه خوشههای تصویری مرتبط با آنها، در این رساله، معرفی کرده، ساختارهای گوناگون تصویری آن را بررسی نموده، سپس نقش این تصاویر را در تبیین مفاهیم مورد نظر نسفی در «انسان کامل» تحلیل نماییم
Machine summary:
جلوه های تصویری اندیشه های عرفانی عزیزالدین نسفی در رسالۀ «انسان کامل » (ص ١٨٤-١٦٩) منوچهر اکبری ١، مریم علینژاد٢ (نویسنده مسئول ) چکیده در قلمرو عرفان ، چه نظری و چه عملی ، اغلب از مسائلی سخن به میان میآید که اهل تصوف با آن سـروکار دارند یا مهمترین دلمشـغولی آنها به شـمار میآید؛ به سـخن دیگر، آنها برای ورود به حوزة عرفان و طی مراحل سلوک و دست یافتن به کمال ، نیازمند آموختن اصولی هستند که درتصوف مطرح اســت از این روی چندان غریب به نظر نمیرســد اگر حجم بســیاری از کتب به جا مانده از صوفیه ، به آموزه های تصوف اختصاص یافته باشد.
و اینکه گاهی در آثار یک شاعر یا نویسنده ، بن مایه مسلطی یافت میشود نیز ناشی از همین امر است ؛ بویژه آنجا که پای دریافتها و تجربه های عرفانی به میان میآید خلاقیت و ابداع نیز در بیان و زبان تظاهر پیدا میکند؛نسفی در رسالۀ «انسان کامل »، همچون برخی از صوفیان که تدوین و تبیین و انتقال اصول و مبانی تصوف را سرلوحۀ کار خود قرار داده اند، گاهی برای اقناع و یا تفهیم مخاطب ، زبان مجازی و تصـویری را به یاری گرفته اسـت و اینجا عرصـه ای اسـت که فردیت و ابتکار نسـفی نسبت به پیشینیان ، تجلی می یابد؛ چرا که اغلب مفاهیم و موضوعاتی که وی از آنها سخن گفته ، پیش از او به گونه ای دیگر به بیان درآمده اســت و در اینجا نحوة پردازش این مفاهیم و موضــوعات است که سبب تشخص سبک و زبان نسفی را فراهم نموده است .