Abstract:
کتاب ارزشمند درجالدرر اثر اصیلالدّین واعظ دشتکی شیرازی (متوفی 889 هـ .ق) یکی از آثار برجسته نثر فارسی در قرن نهم هجری است که علیرغم داشتن ویژگیهای ادبی و هنری تاکنون ناشناخته مانده است. این کتاب سیره پیامبر گرامی اسلام(ص) است که با زبانی ادبی و هنرمندانه به بیان مسائل تاریخی پرداخته است. اما تسلط نویسنده بر زبان فارسی و عربی همراه با کاربرد آرایههای ادبی در الفاظ و عبارات مسجع بر زیبایی نثر افزوده و آن را در میان آثار همعصر خود ممتاز کرده است. این اثر در پارهای موارد با تاریخ جهانگشا و مرزباننامه پهلو میزند. در بعضی قسمتها تاثیرپذیری از گلستان سعدی نیز به خوبی مشهود است. در واقع میتوان گفت درجالدرر کتابی اسما تاریخی اما رسما ادبی است.
پژوهش حاضر به نقد و بررسی نثر درجالدرر همراه با تجزیه و تحلیل تاثیر نگرش خاص مولف بر زبان او پرداخته است. رویکرد این پژوهش بر مبنای سبکشناسی ساختارگرا میباشد. بدین صورت که پس از معرفی اجمالی مولف، متن درجالدرر از دو زاویه زبان و ادبیات ـ سطح زبانی و ادبی ـ مورد بررسی قرار گرفته است. در سطح زبانی به سه موضوع آوایی، لغوی و نحوی پرداخته شده و در سطح ادبی، بررسی صورخیال و عناصر بلاغی مورد توجه قرار گرفته است.
Machine summary:
اما تسلط نویسنده بر زبان فارسی و عربی همراه با کاربرد آرایه های ادبی در الفاظ و عبارات مسجع بر زیبایی نثر افزوده و آن را در میان آثار هم عصر خود ممتاز کرده است .
درج الدرر، واعظ دشتکی شیرازی، سیره پیامبر(ص )، سبک شناسی ساختارگرا مقدمه شرح حال و آثار مؤلف اصیل الدین واعظ دشتکی شیرازی از واعظان پر کار، عالم و آگاه به آیات و احادیث و عرفان اسلامی در قرن نهم هجری بوده است .
از آنجا که بسیاری از واژه هایی که دارای سجع هستند، از نگاهی دیگر یکی از انواع جناس را نیز دارند، این صنعت بدیعی نیز در کنار سجع ، از آرایه های پر کاربرد در متن کتاب «درج الدرر» است .
ویژگیهای سبکی نثر درج الدرر تنها به بدیع لفظی یا عناصر صوری زبان محدود نمیشود بلکه نویسنده هرجا که توانسته است گونه هایی از بدیع معنوی را نیز به کار گرفته و با این کار به نوعی سبک خود را برجسته کرده است .
بررسی آرایه های بدیع معنوی نشان میدهد که مؤلف تنها به ظاهر الفاظ و آراستن کلام نپرداخته است بلکه ارتباط معنوی آنها را نیز در نظر داشته است و این امر بر زیبایی و دلنشینی سخن او افزوده است ، اگرچه در پاره ای موارد، اطنابهای طولانی سبب خستگی ذهن خواننده ١ سبک شناسی، فتوحی، ص ٢٤٣ میشود، اما در مجموع قدرت و تسلط او را بر کاربرد واژه های فارسی و عربی نشان میدهد.
کاربرد این آرایه نیز در متن کتاب درج الدرر، به ویژه در مناظرات ادبی و حرفیه های آخر مجالس ، از بسامد بالایی برخوردار است .