Abstract:
گنجینه ادب فارسی سرشار از جواهراتی است که تاکنون معدودی از آنها تصحیح و به جامعه ادبی معرفی شده است.یکی از شاعران توانمند که آثار او معرفی و تصحیح نشده،نظام الدین استرآبادی شاعر شیعه مذهب قرنهای نهم و دهم است.شعر او از دو دیدگاه اهمیت دارد: نخست از بعد شعر مذهبی و توجه ویژه او به مدح ائمه شیعه و دیگر از بعد ادبی و شیوه خاص بیانی که بعدها به سبک هندی مشهور شد.نگارنده با در دست داشتن شش نسخه خطی دیوان شعر او را تصحیح نموده است.در این مقاله برآنیم که برای نخستین بار نسخ خطی دیوان او را معرفی کرده و به اجمال ویژگیهای شعر او را بیان کنیم.
Machine summary:
» (تاریخ ادبیات در ایران،صفا:ج ٤ص ١١٦)نظام نیز نخست تحت الشعاع اوضاع روزگار به معماگویی گرایش یافت و به نظام معمایی مشهور شد،رساله ای نیز در فن معما نوشت ١ولی با ظهور امیرحسین معمایی ،نظام و دیگران سپر افکندند٢ و زان پس نظام به قصیده سرایی متمایل شد و در اشعار خود بزرگان دربار تیموری هرات را مدح گفت و چون ارادت ویژه ای به امیرعلیشیمرتخل ص به نوایی داشت ،دیوان خود را به نام او تمام کرد و قصاید بسیاری در مدح و چندین مرثیه در سوگ او سرود،مدتی بعد به زادگاهش بازگشت و در خدمت شاهزادگان تیموری حاکم بر استرآباد و امرای محلی قرار گرفت و همزمان بامداحی آنان که راهی برای گذران زندگی بود به منقبت گویی پیامبر و اهل بیت روی آورد و در این شیوه از دیگران پیشی گرفت ،قصاید بسیاری در مدح پیامبر و علی علیهم السلام سرود و به آنها عنوان«چرخیات »داد: «کسـی زین گونه زیر چرخ،چرخیات نشـنیده ز خوش طبعان رنگ آمیز صنعت سنج نظم آرا» در ارادت به اهل بیت چنان نام آور شد که بیشتر تذکره ها او را شاعری که تنها به مدح اهل بیت پرداخته و جز آن شعری نگفته است معرفی میکنند،برای نمونه در تذکرة هفت اقلیم میخوانیم :«و او به غیر مدح اهل بیت شعری نگفته ،به تر هات اهل دنیا زبان نیالوده ...
(فهرست کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه تهران ،ج ١،ص ١٥٩) ٢ در نسخه خطی ٢٥١٤/١ کتابخانۀ ملی برگ های ٢٠٠ تا ٢٠٦ نوشته است به نثر از زبان نظام که این موضوع را کامل توضیح داده است .