Abstract:
معرفی نسخه¬های خطی آثار شاعران و بررسی محتوایی و سبکی آنان، بر گستره آشنایی ما با آنان می¬افزاید. که نسخه خطی "معراج الخیال" اثر حسین تجلی شیرازی –شاعر قرن یازدهم ه. و از مفاخر دوره صفویه- یکی از آنهاست.
هدف ما از نوشتن این مقاله بررسی محتوایی و سبکی نسخه خطی مذکور است، بدین معنی که ضمن بررسی محتوایی و تحلیل ویژگیهای ادبی و سبکی نسخه خطی مذکور، به این سوال اصلی پاسخ میدهیم که این نسخه خطی از نظر محتوایی و سبکی چه ویژگیهایی دارد و شاعر آن برای بیان مطالب شاعرانه خود از چه شگردهایی استمداد جسته است؟
نتایج بدست آمده از پژوهش این مذکور این بوده است که این مثنوی چون درونمایه عرفانی دارد در قالب تمثیل و ذکر انواع آیات و احادیث، یکی از بهترین مثنویهای عرفانی و سبک هندی میباشد. شاعر از انواع آرایه¬ها و شگردهای کلامی برای بیان تعالیم عرفانی استمداد جسته است.
Machine summary:
پیشینۀ تحقیق : نسخه خطی مثنوی معراج الخیال که در مخزن نسخ خطی دانشگاه تهران به شماره ٥٤٠٠ نگهداری میشود تاکنون در هیچ کجا به چاپ نرسیده است و این جای بسی تأسف دارد چنانکه برای نوشتن این مقاله به شماره بیتهای نسخه مذکور –که توسط نگارنده تصحیح و آماده چاپ شده است - استناد جسته ایم و متن چاپ شده ای دیده نشده است .
تجلی شیرازی در سرتاسر مثنوی ارزشمند خود که -یک اثر عرفانی است - به آیات قرآن کریم توجه داشته و آنها را گاه به صورت تلمیح ، گاه بصورت اقتباس و گاه به صورتهای دیگر آورده است ، که از این نظر باید گفت این شاعر همسو با آثار دیگر شاعران عصر خود گام برداشته است زیرا چنانکه میدانیم "در عصر صفویه مذهب تازه رواج یافتۀ شیعه احتیاج به شرح کتابهای اصول این مذهب به زبان فارسی ساده داشت تا برای عموم قابل استفاده باشد، از این راه کتابهایی همراه با آیات ، احادیث و روایات ، بوجود آمد" (تاریخ ادبیات ایران ، صفا، ص١٤٨٢).