Abstract:
تعلیم و تربیت، در قالب یک رشته یا معرفتی از معارف بشری از یک پشتوانه نیرومند عقلی – فکری برخوردار است .ادبیات فارسی نیز در قالب آثار ماندگار اعم نظم و نثر به تعلیم و تربیت عنایت داشته است تا جایی که شاخه ای از ادبیات را ادبیات تعلیمی نامیده اند. ادبیات تعلیمی متون زیادی را شامل میشود اما در این مقاله کوشش شده است تا با تمرکز بر چند اثر محدود، مطلب بهتر واکاوی شود، لذا از میان آثار منثور تعلیمی فارسی، چهار اثر (قابوسنامه، اخلاق ناصری، کلیله و دمنه و مرزبان نامه ) انتخاب و بازتاب مولفه های تربیتی در آنها به شیوه توصیفی – تحلیلی، بررسی شده است. این مقاله حاوی پیامهای تربیتی گذشتگان برای نسل امروز است.
Machine summary:
ادبیات تعلیمی متون زیادی را شامل میشود اما در این مقاله کوشش شده است تا با تمرکـز بر چند اثر محدود، مطلب بهتر واکاوی شود، لذا از میان آثار منثور تعلیمی فارسی ، چهار اثر (قابوسنامه ، اخلاق ناصری ، کلیله و دمنه و مرزبان نامه ) انتخاب و بازتاب مولفه های تربیتی در آنها به شیوه توصیفی – تحلیلی ، بررسی شده است .
دختر بیچاره بود آنچه داری نخست در وجه برگ وی کـن (همان :١٣٧) و شغل وی بساز و وی را در گردن کسی کن تا از غم وی برهی » چنانکه دیدیم شیوه غالب در این کتاب موعظه و نصیحت بود کـه خـود یکـی از شـیوه های تربیتی است که در گذشته بسیار مورد توجه بوده است و در ادبیات نیز بسـامد بسـیار بالایی دارد.
(همان : (220 دیدگاه خواجه نصیر در باب تنبیه منطقیتر از عنصر المعالی است و بـرای آن مراتبـی را قائل شده است و در واقع اول تشویق را پیشنهاد میکند و اگر کودک کار بدی انجـام داد در مرحله اول تغافل باید کرد : « او را به هر خلق نیکی که از او صادر شد مدح گویند و اکـرام کنند و صریح فرا ننمایند که بر قبیح اقدام نموده است بلکه او را به تغافل منسوب کنند تـا بر تجاسر اقدام ننماید و اگر بر خود بپوشد پوشیده دارند و اگـر معـاودت کنـد در سـر او را توبیخ کنند و در قبح آن فعل مبالغت کنند و از عادت گرفتن توبیخ و مکاشفت احتراز بایـد که موجب وقاحت شود و به استماع ملامت عادت کند و ارتکاب قبـائح لـذات نمایـد از روی تجاسر.