Abstract:
طرح مباحث میان رشته ای و نوشتن مقالات علمی پیرامون آنها، از علائق پژوهشگران در سالهای اخیر بوده است . یکی از این مباحث، انعکاس علم روانشناسی در آثار ادبی و انطباق آن با تئوریهای نوین روانشناسی میباشد. در این مقاله با توجه به بوستان و گلستان سعدی از میان پنج هیجان اصلی بشر(خشم ، ترس، شرم ، غم و شادی)، دو هیجان آن یعنی خشم و ترس بررسی شده و با علم امروزی روانشناسی تطبیق داده شده اند. در بوستان، سعدی روند زندگی را به سمت تکامل اخلاقی و انسانی دنبال میکند و از قالب حکایت برای بیان بهترین روشهای زندگی بهره میگیرد و با استفاده از سبک تصویرپردازی سعی دارد برای بهبود روابط و رفتارهای انسانی، راهکارهایی را ارائه کند. روشهایی که امروزه با گذشت قریب به هشتصد سال از تالیف بوستان، با اصطلاح هوشهیجانی(Emotional Intelligence) شناخته شده است؛ روشهایی شامل مهارتهای کنارآمدن با پیچیدگیهای اجتماعی و تصمیمگیریهای شخصی که به نتیجه مثبت میانجامد و وضعیت مطلوب را بهوجود میآورد. این پژوهش بیان میکند که سعدی از این مهارتها آگاهی داشته و آنها را با تصویرپردازی عاطفی به مخاطب خود ارائه کرده که امروزه با نظریهها و مهارتهای ارائه شده از جانب روانشناسان عصر حاضر مطابقت دارد.
Machine summary:
مهارتهایی کـه سعدی برای مقابله با احساسات و عواطف بشری در بوستان بیان کرده است ، زمینه را بـرای بررسی سبک تصویرپردازی عاطفی آنها با نظریة روانشناسی هوش هیجانی مهیا کرده اسـت .
لازم است بیان شود که ذکر مهارتهای گوناگون در حکایتهای بوستان بدین معنا نیسـت که سعدی راهکارهای بیان شده در آثار خود را با همین اصطلاحات بکار برده ، بلکه مقصـود بیان تازگی و کـاربردی بـودن راهکارهـای ارائـه شـده از جانـب سـعدی اسـت کـه امـروزه روانشناسان ، همان راهکارها را با اصطلاحات روانشناسی بیان کرده اند.
» (مدیریت عصبانیت برای خانواده ها، مکی : ص١٤) خشم از پربسامدترین هیجانهایی است که سعدی در بوستان به آن پرداخته اسـت و بـه شیوه های گوناگون ، در حکایتهایی متنوع ، انسان را به خویشتن داری و مقابله با این هیجـان ناپسند دعوت میکند.
با استفاده از این مهارت است که ملک میتواند به حفظ کنترل درونی ٢ خود، که مهارتی دیگـر اسـت ، دسـت یابد و درنهایت از بروز وضعیت نابهنجار جلوگیری کند: غضب دست در خـون درویـش داشـت ولــیکن ســکون دســت در پــیش داشــت کــه پــرورده کشــتن نــه مــردی بــود ستم در پی داد، سـردی بـود(همـان ) ملک نسبت به هیجان خشم خود آگاه است و چون میداند تصمیم گیری در حالت خشم بکلی نادرست است و مهارتهای مقابله بـا خشـم را بخـوبی آموختـه ، بـا اسـتفاده از مهـارت دوراندیشی بر رفتارخود مسلط شده و عاقلانه عمل میکند.