خلاصة:
در اواخر دهه ١٩٥٠، قراردادهایی در زمینه فروش تسلیحات ابداع شد که بعدها استفاده از آن در فروش اقلام گرانقیمت واجد فناوری پیشرفته همچون ماهواره، زیردریایی، هواپیماهای نظامی و تجاری رواج فراوان یافت . هدف از استفاده از قراردادهای آفست ، کاهش فشار و پیامدهای ناخوشایند اقتصادی یا سیاسی ناشی از صرف هزینه های کلان برای خرید اقلام گرانقیمت صادراتی است . در این قراردادها که با نام «آفست »، «مشارکت صنعتی» و «جبرانهای صنعتی» شناخته میشوند، خریدار که معمولا دولت است ، خرید خدمات و کالاهای گرانقیمت صنعتی را به انجام یک سری تعهدات جبرانی و متقابل طرف دیگر مشروط مینماید. ارتباط متقابل خرید و تعهدات جبرانی متقابل ، این ترتیبات قراردادی را پیچیده میکند که در این مقاله ، ضمن بیان تاریخچه ، تعاریف ، جایگاه معامله آفست در تجارت متقابل ، انواع قراردادهای آفست و اعمال و تعهدات متقابل و جبرانی صادرکننده، با تحلیل حقوقی ماهیت این قراردادها سعی شده است تا ماهیت و کیفیت ارتباط این قراردادها، ذیل مبحثی با عنوان عقد مرکب بررسی شود .
ملخص الجهاز:
"٢قراردادهای آفست که با نامهای دیگری همچون «مشارکت صنعتی »،٣«جبرانهای صنعتی »٤ و «معاملات تعادلی »٥ نیز شناخته میشود و در گروه قراردادهای «تجارت متقابل »٦ جای میگیرد، موافقت نامه های جبرانی و متقابل تجاری است که در آن خریدار که معمولا دولت است ، خرید خدمات و کالاهای گرانقیمت صنعتی خود را به انجام یک سری تعهدات جبرانی و متقابل توسط صادرکننده مشروط مینماید.
به عبارت دیگر، گستره و حوزه ارتباط متقابل موجود میان تعهدات طرفین قرارداد چگونه است ؟ این مسایل ، خود سؤالات دیگری را مطرح میسازد: آیا درصورتیکه صادرکننده در اجرای تعهدات جبرانیاش قصور ورزد، واردکننده میتواند متقابلا از پرداخت قیمت قرارداد اصلی (قرارداد صادرات) خودداری کند؟ یا اگر واردکننده نتواند شرایط اجرای تعهدات جبرانی را فراهم کند (مثلا در خرید متقابل نتواند کالاهای مورد توافق را تسلیم نماید) آیا صادرکننده میتواند اجرای تعهدات جبرانیاش را به حال تعلیق درآورد؟ آیا ممکن است اجرای قرارداد آفست در اثر قصور هریک از طرفین قرارداد صادرات به طرز نامطلوبی متأثر شود؟٢ گاهی افراد تمایل دارند قراردادی را با ترکیب چند عقد معین یا غیرمعین به وجود آورند.
به بیان دیگر، مجموع این قراردادها و مفاد جمعی آنهاست که موضوع قصد مشترک طرفین واقع میشود و درنتیجه آن قراردادها همچون مفاد و اجزای یک عقد واحد عمل میکنند که مفاد و بندهای آن با یکدیگر همبستگی تام دارند یعنی طرفین خواسته اند که در عالم واقع ، هم یک خرید (انعقاد قرارداد صادرات) انجام شود و هم اینکه فروشنده یک سری اعمال متقابل و جبرانی را که برای اقتصاد کشور خریدار سودمند است در آن کشور اجرا کند (انعقاد قرارداد آفست )."